Sytuacje reżyserowane przez artystów, architektów, filmowców, muzyków, teoretyków w przestrzeniach prywatnych.

Kuratorki: Stefanie Peter, Anne Schulz, Joanna Warsza

Pomysł: Matthias Lilienthal

Bilety w sprzedaży w Nowy Teatrze oraz w punktach startowych:

• Mirów/Mokotów
  17 i 18 czerwca godziny 16.00-19.40 - start co 10 minut
  19 i 20 czerwca godziny 13.00-17.40 - start co 10 minut
  Punkty startowe:
  Mokotów - Kino Moskwa, Puławska 17
  Mirów - Restauracja Asia Tasty, pl. Żelaznej Bramy 1 (na tyłach Hali Gwardii)
• Bródno
  17 i 18 czerwca godziny 16.00-17.50 - start co 5 minut
  19 i 20 czerwca godziny 15.30-17.50 - start co 5 minut
  Punkt startowy: Zieleniak, Krasnobrodzka 11, przy pętli Bródno-Podgrodzie

Artyści:

• Ballady i Romanse
• Martin Clausen (Two Fish)
• Club Real / Christoph Theußl, Jan Duszyński / Wojciech Puś
• Agnieszka Kurant
• Roland Roos
• Tomek Saciłowski
• Yorgos Sapountzis
• Showcase Beat le Mot
• Tal Sterngast
• Marysia Stoklosa / Julia Staniszewska
• Krzysztof Warlikowski / Małgorzata Szczęśniak
• Anna Witt 
• i inni 

Edycja specjalna X Apartments Bródno:

• Paweł Althamer i sąsiedzi: Paweł Buchholz, Michał Mioduszewski, Julia Matea Petelska, Jędrzej Rogoziński, Maciej Urbański, Wiola Wrotna

Producent: Nowy Teatr

Kierownik produkcji: Zuza Sikorska

Produkcja: Nowy Teatr we współpracy z Hebbel-am-Ufer w Berlinie. Przy wsparciu Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec.

Przy projekcie na Bródnie współpracują studentki pracowni charakteryzacji Wyższej Szkoły Artystycznej.

Mieszkania X / X Apartments. Sztuka publiczna w przestrzeni prywatnej

W 1986 r. w Gandawie miała miejsce wystawa Jana Hoeta Chambres d’Amis, w której kolekcja miejscowego muzeum została rozproszona po domach prywatnych na czas remontu gmachu instytucji. Wybrany obraz Van Gogha lub instalację sztuki współczesnej można było wypożyczyć, umieścić w salonie i udostępniać „zwiedzającym” w określonych porach i godzinach. Matthias Lilienthal, dyrektor berlińskiego Hebbel Theater, zaproponował, aby zamiast materialnych obiektów, zwiedzanie mieszkań opierało się o przeżycie konkretnego doświadczenia zainscenizowanego przez artystów. „X-Apartments” to projekt, w którym widz spaceruje według ustalonej trasy w kilku mieszkaniach w wybranej dzielnicy miasta. W każdym z nich artyści, czasem z udziałem lokatorów, aranżują dziesięciominutowe sytuacje w oparciu o antropologię codzienności i ekonomię doświadczenia. Dramaturgię spektaklu budują poszczególne sekwencje i przemierzany pieszo dystans pomiędzy lokalizacjami.

Vivre sans temps mort – „Żyjmy bez czasu martwego” – apelowali Sytuacjoniści w latach 60. Żyjmy bez nudy, pustej pogoni za niepotrzebnymi pragnieniami, których realizacja przyczynia się do akumulacji kapitału i legitymizowania społeczeństwa spektaklu. Dla Guy Deborda, czy Raoula Vaneigema, autora Rewolucji życia codziennego, miejska egzystencja była najlepszym polem twórczości. Sytuacjoniści nawoływali również do tworzenia sytuacji, a nie materialnych przedmiotów biernej kontemplacji, przywrócenia natury bezpośredniego doświadczenia, stymulowania kulturowej dywersji i żądania niemożliwego. „X-Apartments” jako projekt oparty o ekonomię doświadczenia i udział w zdarzeniach w przestrzeniach prywatnych w obrębie jednej, przemierzanej pieszo dzielnicy, nawiązuje do postulatów Międzynarodówki Sytuacjonistycznej i towarzyszącej jej psychogeografii – emocjonalnego oddziaływania przestrzeni na człowieka.

Artyści, architekci, filmowcy, reżyserzy teatralni czy muzycy zaproszeni do projektu zostali poproszeni o stworzenie sytuacji opartej o dwa paramentry – czas (każdy epizod trwa do 10 minut) i miejsce (konkretną przestrzeń prywatną). Praca z czasem jest częścią codziennego doświadczenia reżyserów, jednak dla artystów sztuk wizualnych stworzenie działania w oparciu o konkretną ilość minut (a nie o konkretny metraż galerii), jest zadaniem zmieniającym podstawowe zasady ich pracy. Tacy artyści jak Pierre Huyghe czy Rirkrit Tiravanijia zapytywali, co gdyby sztuka nie miała istnieć w przestrzeni, ale w czasie? Podobnie podmieniona została rola widzów: zazwyczaj doświadczenie teatralne przeżywane jest wspólnie na widowni i w rytualnej ciszy, w komfortowej, pasywnej pozycji; tutaj publiczność cieszy się wolnością, tak jak podczas zwiedzania wystawy, gdzie odbiór jest indywidualny, swobodniejszy i umożliwia rozmowę. Projekt jest również dialogiem z kontekstualizacją sztuki w przestrzeni publicznej, która odnosi się do siatki danych: charakteru miejsca, jego historii, seryjności wydarzeń oraz geograficznych i dramaturgicznych połączeń, a nie tylko fragmentarycznego doświadczenia miejsca. Daniel Burren w latach 60. nawoływał do ucieczki z pracowni na ulicę; Jan Hoet w latach 80. w wystawie Chambre d’Amis zamknął muzeum, a kolekcję rozproszył wśród mieszkańców Gandawy. Artyści w X-Apartments powracają do zamkniętych powierzchni przynosząc ze sobą cała siatkę doświadczeń publicznych i konceptualnych.

Projekt po raz pierwszy będzie miał swoją edycję „za dawną żelazną kurtyną” – gdzie przestrzenie prywatne miały często pół-publiczny charakter: jako latające uniwersytety, galerie sztuki, miejsca zebrań i podsłuchów, pracownie artystyczne czy kryjówki opresjonowanych. Interesuje nas relacja pewnego porządku społecznego z indywidualizmem tych miejsc, a także ich organiczność. W Londynie w ramach London Design Days mieszkania prywatne udostępniane są dla zwiedzających jako przykład „prawdziwego designu” – w naszym przypadku będzie to „żywe doświadczenie”: czyjaś prywatna kolekcja kaset home-wideo, porzucony dom ze śladami obecności mieszkańców albo pokój hotelowy – który też jest przecież substytutem mieszkania.

Projekt „X-Apartments”, wielokrotnie realizowany w różnych metropoliach świata, zawsze odnosi się do heterogeniczności miasta, danej dzielnicy, historii jej mieszkańców czy ich codziennych praktyk. Wybrałyśmy dzielnice, które wydały się nam szczególnie interesujące i niejednoznaczne. Mirów – tereny wokół Hali Mirowskiej to palimpsest historii i współczesności: od nieistniejącej topografii getta, przez miasto ruin, osiedle Za Żelazną Bramą, projekty deweloperskie, dyskursy mniejszościowe, problemy gentryfikacyjne. Tutaj jak zresztą wszędzie w Warszawie rzuca się w oczy nieklarowna sytuacja własnościowa pojedynczych kamienic, mieszkań czy działek. Mokotów posiada ciekawą historię jako niegdysiejsze przedmieście, a w czasie wojny dzielnica zajęta przez administrację niemiecką, co uratowało ją przed zniszczeniem. Jest to też rejon, gdzie mieści się Nowy Teatr, projekt jest tu mapowaniem i oswajaniem okolicy, doinformowaniem się, co dzieje się w sąsiedztwie. Projekt ma też na Bródnie odsłonę specjalną, bardziej partycypacyjną i sieciową: autorami sytuacji w mieszkaniach są lokatorzy – sąsiedzi i współpracownicy Pawła Althamera. Siedem balkonów z widokiem na to samo podwórko skonstruuje wielowątkową historię.

Projekt „X-Apartments” oparty jest przede wszystkim na riserczu miejsc i ich mieszkańców, problemów i tropów miejskich: od kwestii Ukraińskiej siły roboczej, przez masowe zjawisko wczesno-kapitalistycznego remontowania mieszkań, kupowania na kredyt, odrzucana dziedzictwa modernizmu, przez zapomniany sposób komunikacji między mieszkaniami za pomocą listów na sznurkach, po historyczne widoki z okna, mieszkania opozycjonistów, czy galerie w przestrzeniach prywatnych. Drugi równie ważny aspekt ekonomii doświadczenia to pokonywanie drogi pomiędzy mieszkaniami, uprawianie promenadologii. Promenadologia, dział urbanistyki i socjologii miasta, to termin, który ukuł szwajcarski socjolog Lucius Burckhardt na uniwersytecie w Kassel. Jej celem jest skoncentrowane i świadome spostrzeganie naszego otoczenia, w czasach gdy percepcja jest przede wszystkim zależna od postępu naukowo−technicznego, czasem wyobcowującego człowieka z własnego środowiska. W ramach promenadologii wyłącza się GPS w aucie, lub przemierza trasę do pracy piechotą lub rowerem, „X-Apartments” przywraca dryf i deliberatywną dezorientację miejską. Przecież „pod chodnikami są plaże”!

Projekt „X-Apartments” miał swoje odsłony w kilku miastach europejskich i pozaeuropejskich, w tym w Berlinie, Caracas, Duisburgu, Stambule i ostatnio w Sao Paulo.

To przede wszystkim dom jest opowieścią o tym, jak się żyje, na ile jest się zdolnym lub niezdolnym do życia, jest to miejsce biografii: w domu zachowujemy się inaczej, mówimy inaczej. Przed reżyserami zajmującymi się na co dzień kreowaniem rzeczywistości, udawaniem, twierdzeniem, że jest się kimś innym itd., otwierają się zupełnie inne możliwości pracy w chwili, gdy wszystkie te kwestie dezaktualizują się. Praca w mieszkaniach prywatnych oferuje artystom nowe konteksty narracji. Historie powstają w inny sposób. Często tworzy je samo miejsce, jego umeblowanie, czy pierwsza reakcja artystów. U reżyserów ta forma teatru – jak się wydaje – gwałtownie uwalnia wyobraźnię, gdyż mogą tu pracować na bazie „czystych” pomysłów, niezależnie i w oderwaniu od trzygodzinnego przedstawienia w pudle sceny. Oznacza to, że mogą pozwolić sobie na pomysły, które w ramach zwyczajowego przedstawienia teatralnego zawsze posiadają wyłącznie jakość »resztek«.

Matthias Lilienthal, X Wohnungen. Duisburg - Theater in privaten Räumen, Berlin 2003.

Tekst podany za stroną http://www.promised-city.org/

Bilety:

• Mokotów: 45 zł / 30 zł ulgowe
• Mirów: 45 zł / 30 zł ulgowe
• Bródno: 30 zł / 20 zł
• Karnet na trzy trasy: 100 zł / 60 zł ulgowe

Bilety w sprzedaży w Nowym Teatrze, Puławska 28 oraz w punktach startowych.

Projekt jest częścią PROMISED CITY i realizowany jest we współpracy z Hebbel Theater Berlin i Goethe Institut.