Teatr wydaje się być idealną przestrzenią, także w sensie metaforycznym, do prezentowania prac Zbigniewa Libery. Patrząc na fotografie artysty ma się wrażenie, że historia jest dla niego przedstawieniem, które można reżyserować za pomocą określonych środków: scenografii, narzędzi medialnych i wizualnego storytellingu – charakterystycznego dla artysty sposobu snucia opowieści, której nie da się nigdy w całości uchwycić.

Monumentalne zdjęcia Libery, ubrane w panoramy, zostaną zaprezentowane na dużej scenie Nowego Teatru w Warszawie, próbując zatrzeć zwyczajową granicę między publicznością a spektaklem.

Wśród prac znanych, choć rzadko pokazywanych, jak „Wyjście ludzi z miasta” (wypożyczonej na tę okazję z kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) czy „Polskiej gościnności”, artysta pokaże również zupełnie nowe realizacje. 

Wiedza o świecie, także tym, który przyjdzie, jest u Libery wynikiem kreacji – opowieści świadków, prasowych i telewizyjnych manipulacji, natchnień kultury popularnej, instytucjonalnych zmyśleń, a nawet zbiorowych halucynacji. Historia jest dziełem sztuki, a więc także potencjałem i możliwością – plastycznym materiałem, z którego można budować rozrastające się opowieści.

Na potrzeby wystawy Libera wywołuje ducha Gombrowicza (nie ma teatru bez ducha), by w tytule swojego projektu odpowiedzieć na literackie pytanie pisarza: ojczyzna czy synczyzna? I ta odpowiedź być może jest kluczem do rozszyfrowania prac artysty.

Synczyzna odnosi się do przyszłości (jest buntem i wyobraźnią) i przeszłości, tylko pod warunkiem, że można ich dowolnie używać. To sprzeciw wobec ojca, który opowiada historię – każe uczyć się jej dat na pamięć, znać jej bohaterów i kochać jej bitwy. Jest tym, co przyjdzie, kiedy ludzie opuszczą miasta, lecz wydarza się zanim w ich ruinach wyrosną drzewa. Synczyzna nie jest ostatnim przystankiem, tylko etapem przejściowym. Jest z miejsca w głowie i w brzuchu.

Jednak to, co najważniejsze w pracach artysty musi umknąć widzowi – znajdować się poza kadrem, zdarzyć się, kiedy nie patrzymy. Być ziemią, która nie należy ani do ojca, ani do syna. 

Kurator wystawy: Michał Grzegorzek