Przemoc państwa wobec człowieka, agresja człowieka wobec człowieka, zabijanie bez powodu lub z jakiegoś powodu, bo przedłużeniem dłoni może być nóż. Szaleństwo i rozum, splatające się w jednym osobniku ludzkim, doprowadzonym do ostateczności przez absurd przemocy. Niewinność i wina, o których wyrokuje Justizia o niewidzących oczach. Wszystko zrytmizowane dźwiękiem wszechobecnych kajdanów (przez Leoša Janáčka) i łańcuchów więziennego kosza do koszykówki (przez Krzysztofa Warlikowskiego i Claude'a Bardouila). Rządzi tu słyszalny dźwięk i niewidoczny ruch, jeszcze przed pojawieniem się pierwszych kadrów i muzyki. 

„Jaką funkcję pełni w społeczeństwie sędzia?” – to i inne Foucaultowskie pytania, bezgłośnie wypowiadane w orkiestrowym prologu spektaklu, prowadzą nas jak skazańca do miejsca uwięzienia. Nasze poznanie, tak jak u Dostojewskiego, dokonuje się poprzez podążanie w głąb za uwewnętrznionym narratorem, nowym więźniem (politycznym), jednym z nas, z którym bezwiednie się utożsamiamy. To, że więzień został uwięziony bez powodu, okazuje się dopiero pod koniec, w trzecim akcie. Najpierw poznajemy jednak stan uwięzienia, bo prawo pozbawiło nas wszelkich praw, w zamian dając innym prawo do bicia. Więzień – w tej roli wstrząsający i ludzki sir Willard White – zostaje więc pozbawiony wszystkiego. Oddzielanie go od jego przeszłości dzieje się nie tylko przez bicie, ale i poprzez odbieranie mu dotychczasowego statusu na inne sposoby. Uderzająca jest profetyczność czy też po prostu uniwersalizm tej partytury – choćby wtedy, gdy komendant rozkazuje nie tylko odebrać, ale i sprzedać ubrania więźnia. Szczególnie żal się robi (fiołkowego) swetra w stylu lubianym przez intelektualistów różnej maści. Trudno nie myśleć o sukienkach dziewczynek i biżuterii ich matek i babek przywożonych zaledwie kilkanaście lat po premierze opery w Brnie do miejsc zagłady, o przyjemnych materiałach odbieranych ofiarom i podmienianych na skrwawiony drelich lub czystą śmierć. 

Nie ma tu bohaterów ani akcji, są mężczyźni ­– lub ich żywe cienie – przeżywający traumatyczną przeszłość i teraźniejszość, liryczni i agresywni, z fantazjami, które realizują tworząc teatr w teatrze (przy okazji można przecież z całą brutalnością, a przy tym całkiem bezkarnie pobawić się lalkami...). Muzyka o uwodzicielskiej melodyce, niespotykanych mięsistych barwach, słowiańskim rozmachu i intensywności, porywa i wciąga jak proza Dostojewskiego sprowadzona do magicznej dźwiękowej formuły. A wszystko w stylu amerykańskiego prison drama, z ironicznym popkulturowym spojrzeniem jak z Jailhouse Rock Elvisa, ale, jak przystało na współczesne klimaty penitencjarne, rock and rolla zastępuje tu bardziej abstrakcyjny breakdance. Kostiumy, precyzyjne charakteryzacje więźniów i scenografia Małgorzaty Szcześniak, złote światło Felice Ross zarazem urealniają i odrealniają tę więzienną imersję. 

Mistrzowska i energetyczna inscenizacja Krzysztofa Warlikowskiego i jego zespołu powstała według najnowszego wydania krytycznego z 2017 r. Dzięki wieloletniej pracy muzykologa Johna Tyrrella i dyrygenta Charlesa Mackerrasa przywrócona została wersja bliższa intencjom Janáčka, który zmarł nie dokończywszy swego dzieła. Dzięki temu operę oczyszczono na przykład z nienaturalnie optymistycznego zakończenia, utrzymanego w stylu radosnego hymnu do wolności, który wydał się właściwy uczniom kompozytora. 

Przedstawienie powstałe w koprodukcji z Théâtre de La Monnaie z Brukseli i z Opéra national de Lyon, miało premierę w 2018 roku w Royal Opera House w Londynie i nagrodzone zostało International Opera Awards 2019 dla najlepszej produkcji operowej roku.