Wyciskacz łez

Ewa Partum / Mój zapach jest zapachem kobiety

Zapraszamy do udziału w performansie Ewy Partum, który odbędzie się w foyer Nowego Teatru na godzinę przed spektaklem “Habitat / Warszawa (Pandemic Version)” 17 i 18 września. Publiczność będzie mogła zabrać pracę artystki do domu, zatrzymać ją w szczelnie zamkniętym opakowaniu lub dać jej zupełnie zniknąć.

Wstęp wolny

Zapraszamy do udziału w performansie Ewy Partum, który odbędzie się w foyer Nowego Teatru na godzinę przed spektaklem “Habitat / Warszawa (Pandemic Version)” 17 i 18 września. Publiczność będzie mogła zabrać pracę artystki do domu, zatrzymać ją w szczelnie zamkniętym opakowaniu lub dać jej zupełnie zniknąć.

Wstęp wolny

Gaz łzawiący i gaz pieprzowy należą do jednej rodziny środków kontrolujących zamieszki (ang. Riot Control Agents). Ta ugrzeczniona nazwa odpowiada określeniu broń chemiczna” i jako taka została użyta pierwszy raz na masową skalę w czasie I wojny światowej. Olbrzymia skuteczność w kontrolowaniu jednostek i tłumów, przyczyniła się do wzrostu popularności i dostępności substancji.

Gaz łzawiący i pieprzowy różnią się składem. Pierwszy jest wyłącznie syntetyczny, do drugiego oprócz środków chemicznych dodaje się także składniki naturalne, szczególnie obecną w ostrych paprykach kapsaicynę. To ona odpowiada za paraliżowanie tłumów: pieczenie i ból oczu, nozdrzy, skóry, ust, dróg oddechowych itd. Jego smak i konsekwencje pamiętają szczególnie żywo osoby biorące udział w protestach Strajku Kobiet w 2020 roku.

Wyciskacz łez” Ewy Partum nawiązuje do tamtych akcji, a w szczególności do brutalności policji wobec strajkujących. Artystka nie reprodukuje obrazów przemocowego performansu, ale subwersywnie zamienia je w inną substancję. By stworzyć swoją, używa między innymi ekstraktu z chili czy tuszu, tworząc zapach ironicznie komentujący figurę opresora. Broń wymierzona w kobiety (i nie tylko) staje się zabawką w rękach artystki: rozbrojoną, pozbawioną swojej funkcji, istniejąca jedynie kilka chwil.

Ewa Partum, urodzona w 1945, jest artystką wizualną i twórczynią performans, pionierką sztuki feministycznej i konceptualnej, czołową przedstawicielką neoawangardy w Polsce. Jest autorką wielu akcji, filmów, fotografii, tworzy poezję wizualną. Swoje prace prezentowała w wielu instytucjach artystycznych na całym świecie m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie, Badisher Kunstverein, Kalsruhe, Tate Modern, London (Turbine Hall), Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, Akademie der Künste Berlin, czy na 18th Biennale of Sydney.

 

MÓJ ZAPACH JEST ZAPACHEM KOBIETY

Tekst kuratorski: Michał Grzegorzej

Nie sposób zliczyć kobiet i dziewcząt uduszonych we śnie zapachem kwiatów. Byłyby to ofiary kształtującej się przez stulecia polityki sanitarnej, która po oczyszczeniu przestrzeni publicznej z niewygodnych zapachów, zaczęła wtykać nos w przestrzenie prywatne - sypialnie, łóżka i ciała. Mało kto zdaje sobie sprawę z burzliwych dziejów zmysłu powonienia, dla których pandemia Covid-19 dopisuje kolejny, makabryczny rozdział. Przy okazji festiwalu “Nowa Europa: Inne spojrzenia” poprosimy publiczność o uruchomienie innego zmysłu niż ten powszechnie zarezerwowany dla sztuk wizualnych. Cztery wyjątkowe zapachy przygotują dla nas artystki Ewa Partum, Agnieszka Brzeżańska, Rock AngelZ i Dominika Olszowy.

Przestrzenność ciał będzie określana miarą ich wyziewów, a obsesja wentylacji umożliwi również nieustanną obecność spojrzenia, którą później Foucault ujmie zręcznie w kontrolę
i nadzór ciał. Strategie dezodoryzacji mówią o podejściu do przestrzeni publicznej, którą od XVIII wieku zaczęto mierzyć i dzielić ze względu na zapach - poprzez selekcję, zakaz mieszania się, izolację. Strach przed fetorem płynący z najwyższych szczebli piramidy socjalnej na zawsze utrwalił hierarchie społeczne, a także wyobrażenie o zapachu (i całym spektrum atrybutów) jako kostiumie kulturowym przypisanym danej płci. Kobieta pachnąca jak kwiat nie posiada innego zapachu niż perfumy skonstruowane dla niej przez mężczyznę.
Ta higieniczna, syntetyczna i w gruncie rzeczy patriarchalna cecha kobiecej fizjonomii stała się pożądaną i naturalną. Choć może być postrzegana jako narzędzie nadzoru i opresji. 

„Mój zapach jest zapachem kobiety” to cztery niezależne od siebie prezentacje przygotowane przez współczesne artystki. Tytuł wystawy nawiązuje do akcji Ewy Partum
z lat.70 XX wieku, będących jednymi z pierwszych feministycznych działań w Polskiej sztuce. „Mój problem jest problem kobiety” i „Mój dotyk jest dotykiem kobiety” mówiła (i pisała) Partum ujawniając swoją płeć, zaznaczając jej dosłowność i umowność, oraz uwikłania, w które jest wplątana w patriarchalnych strukturach społecznych, obyczajowych, politycznych. Tytułowa bohaterka naszej wystawy to postać niekoniecznie zgadzająca się z przypisaną jej rolą lub zadaniem, wyobrażeniami i płcią. Zaproszone do współpracy artystki będą pracować z zagadnieniami związanymi z walką o prawa kobiet: tematami przemocy i samoobrony, nowego siostrzeństwa czy hydro feminizmu, rozwijanego zarówno w kontekście kryzysu planetarnego, jak i płynnych tożsamości. 

Węch, który pozwala dostrzegać przemijanie istnienia, jest niedocenionym zmysłem poznania świata. Jak żaden inny ma moc ożywiania pamięci afektywnej i nierozerwalnie wiąże się z dostępem do powietrza. Czy jest inna czynność, wobec której wszyscy jesteśmy tak równi jak oddychanie?

Zapach skradający się do naszych nozdrzy i ust jest dowodem obecności innego - wspólnoty
i bliskości. To, czy czujemy i jak czujemy się nawzajem dowodzi nie tylko, że nie straciliśmy węchu, ale również, że jesteśmy razem. 

Zapraszamy więc do wąchania, a przede wszystkim do wdychania, prac artystek pełną piersią. Nic nie szkodzi perfumom bardziej niż tlen.

Podczas pracy nad tekstem korzystałem z książek „We władzy wstrętu. Społeczna historia poznania przez węch. Od odrazy do snu ekologicznego” Alaina Corbina i „Psychologia węchu i pamięci węchowej” prof. Ewy Czerniawskiej. 

Informacje

Performans: Kaja Domińska, Pola Domińska, Donna Smela, Gabi Sułkowska

Specjalne podziękowania dla Bereniki Partum, dr Roberta Menzela (School of Chemistry, University of Leeds, UK), Kai Domińskiej i Przemka Branasa.

Partnerzy: 

* ARTUM Foundation Ewa Partum Museum 
* Mo61 / Kaja Domińska - konsultacja projektowania perfum

Zobacz także

Wyrażam zgodę na otrzymywanie newslettera zawierającego informacje handlowe dotyczące Nowego Teatru. Więcej.
Akceptuję treść regulaminu newsletterów Więcej.