Przekłady współczesności: Opowiadania J.M. Coetzeego Aga Zano, Jacek Poniedziałek

Opowiadania Coetzeego o Elizabeth Costello w dwóch odsłonach. Czym różnią się przekład literacki i przekład dla sceny? Czy inne medium i kontekst narzucają inną formę tłumaczenia? Gdzie w teatrze kończy się przekład, a zaczyna adaptacja? I co, jeżeli źródłem obydwu przekładów są opowiadania noblisty?
O wyzwaniach, ale też o satysfakcji z tłumaczenia tekstów Coetzeego opowiedzą Aga Zano – tłumaczka opowiadań z tomu Nadzieja i Jacek Poniedziałek, który wybrane opowiadania ze zbioru przełożył na potrzeby spektaklu Elizabeth Costello w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego.

***

Na zbiór Nadzieja składają się niepublikowane wcześniej w Polsce opowiadań laureata Literackiej Nagrody Nobla (2003) i dwukrotnego laureata Nagrody Bookera (za Życie i czasy Michaela K. w 1983 roku i Hańbę w 1999 roku). Jednego z najbardziej wpływowych i prowokacyjnych współczesnych pisarzy.

Autor sięga po motywy mu bliskie, głęboko przez niego przemyślane, poruszane od lat w powieściach i opowiadaniach: potrzeba wolności, przemijanie, pożądanie, zdrada małżeńska, stosunek ludzi do zwierząt. Coetzee bada granice moralności i ludzkich pragnień.

Świat opisany z kobiecej perspektywy. Opowieść o kobiecych sekretach i tęsknotach. Bez patosu, z czułością. Post scriptum do Elisabeth Costello, uznaną za alter ego autora. 

Proza najwyższej próby. Literacka medytacja nad ludzkim życiem, relacjami i emocjami. W scenariuszu spektaklu Elizabeth Costello w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego wystawianym na deskach Nowego Teatru w Warszawie zainscenizowane zostały obszerne fragmenty trzech opowiadań ze zbioru Nadzieja: Próżność, Gdy kobieta się starzeje i Szklana rzeźnia. 

Opowieści o kobiecych sekretach i tęsknotach

Mężatka na nowo odkrywająca swoją kobiecość. Seniorka rodu przeżywająca drugą młodość. Rowerzystka mierząca się z własnymi lękami w starciu z agresywnym psem. Wreszcie Elizabeth Costello – ulubiona postać pisarza – w obliczu śmierci. W snutych przez J.M. Coetzeego historiach każda z nich staje się przewodniczką po świecie uczuć, gdzie strach i nienawiść splatają się z miłością, pożądaniem i potrzebą wolności.

Przemierzając duszne uliczki Nicei, zaglądając za mury hiszpańskich i prowansalskich domów, wraz z bohaterkami badamy granice moralności, pragnień i tożsamości – tematy od lat obecne w twórczości tego jednego z najważniejszych na świecie żyjących pisarzy. I odkrywamy, że każdy człowiek nosi w sobie tajemnicę, której nie potrafi w pełni pojąć.

W „Nadziei” Coetzee patrzy na świat oczami kobiet, ukazując najgłębsze ludzkie tęsknoty. Bez patosu, lecz czułością, która zachwyci każdego wrażliwego czytelnika. 

O autorze:

John Maxwell Coetzee urodził się 9 lutego 1940 w Kapsztadzie. Wychowywał się w RPA, studia ukończył na uniwersytecie w Kapsztadzie (matematyka i język angielski). Na początku lat 60. wyjechał do Wielkiej Brytanii, a potem do Stanów Zjednoczonych. W latach 80. wrócił do RPA, by objąć stanowisko profesora literatury angielskiej na uniwersytecie w Kapsztadzie. W 2002 roku przeprowadził się do Adelajdy w Australii, gdzie mieszka do dziś.

J.M. Coetzee jest jednym z pięciu autorów, którym dwa razy przyznano prestiżową Nagrodę Bookera (Coetzee otrzymał ją za Życie i czasy Michaela K. w 1983 roku i Hańbę w 1999 roku). W 2003 roku przyznano mu Nagrodę Nobla. Oprócz pisania powieści zajmuje się także tłumaczeniami i krytyką literacką.

„Pisarz, który wymyśla na nowo zasady gatunku, w którym pisze, jest wyjęty spod prawa… Coetzee jest powieściopisarzem wyjętym spod prawa od 1973 roku.
— Benjamin Ogden „New York Times Book Review”

„Wielki mistrz tego, co niewypowiedziane”
— „New York Review of Books”

„Być może jeden z ostatnich wielkich powieściopisarzy”
— „Nation”

Aga Zano – tłumaczka z angielskiego na polski i z polskiego na angielski. Absolwentka warszawskiego MISH, stypendystką Queen’s University Belfast, University of Edinburgh i Literature Ireland. Przekładała m. in. J,M. Coetzeego, Sylvię Plath, Sebastiana Barry’ego, Bernardine Evaristo, Marlona Jamesa i innych. Nominowana do Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, laureatka Poznańskiej Nagrody Literackiej.

Jacek Poniedziałek – aktor teatralny i filmowy, reżyser, tłumacz. Jeden z najważniejszych aktorów teatru Krzysztofa Warlikowskiego, od 2008 roku związany z Nowym Teatrem. Tłumaczył m.in. dramaty Tennessee Williamsa, Hanocha Levina, Tony’ego Kushnera, Edwarda Albeego, Eugene’a O’Neilla, Arthura Millera, Sarah Kane, Davida Kelly’ego oraz opowiadania J.M. Coetzeego z tomu Moral Tales.

Justyna Czechowska – tłumaczka literatury szwedzkiej, autorka artykułów, antologii i wywiadów. Współzałożycielka Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury. Jest laureatką Nagrody im. Wisławy Szymborskiej 2018 za przekład książki Linn Hansén Przejdź do historii oraz stypendystką Towarzystwa Miłośników Twórczości Selmy Lagerlöf (Selma Lagerlöf-sällskapet). W 2023 roku Akademia Szwedzka uhonorowała ją nagrodą dla tłumaczy literatury szwedzkiej. Od 2015 roku. współtworzy program festiwalu Odnalezione w tłumaczeniu. Członkini zarządu Polskiego PENClubu. 

Partnerzy spotkania: Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury, Wydawnictwo Znak