Nieśmiertelny Bożena Keff, Wydawnictwo Filtry

Nieśmiertelny to pierwsza beletrystyczna książka Bożeny Keff – autorki znanej z poezji i esejów. W tych opowiadaniach centralną postacią, pojawiającą się w większości utworów, jest Marzanna, która niczym w powieści zmienia się i starzeje, a wraz z nią ewoluują historyczne okoliczności. Jesteśmy świadkami wciąż żywej pamięci po Zagładzie, obserwujemy rok 1968, ale też karnawał Solidarności, wreszcie tworzenie się nowego, liberalnego porządku. Każdy z tych kontekstów jest dla bohaterki Keff na swój sposób nie do zniesienia.

Marzanna jest Żydówką i ma męża Polaka, którego rodzina do antysemityzmu się nie przyznaje, jednak wyssała go z mlekiem matki: przeniknął do jej spontanicznych reakcji i językowych odruchów. Nasza bohaterka czuje się nieszczęśliwa, jakby uwięziono ją w zamku Sinobrodego – ceni twarde osadzenie w rzeczywistości swojego małżonka, ale cierpi, gdyż nie dzieli z nim świata myśli i emocji. Jednym słowem: Roman grzebie ją żywcem.

O ile fabularne spoiwo tego zbioru stanowi Marzanna, o tyle ideowym jest temat śmierci. Śmiertelnicy i śmiertelniczki zaludniający Nieśmiertelnego wchodzą z nią w różne konszachty. Całkiem spora ich część woli być martwa za życia. Czym bowiem jest wiara w życie wieczne, jak nie samospaleniem się tu i teraz?

Keff z literacką gracją kreśli światopoglądowe spory współczesności. Pokazuje Polskę rozdartą między katolickim pesymizmem a oświeceniową wiarą w lepszą przyszłość. W sposób niezwykle przenikliwy odnotowuje wrośnięte w naszą kulturę uprzedzenia, kładące się cieniem na duchowej kondycji społeczeństwa – niezdolnego do bliskości, trawionego podejrzliwą nieżyczliwością, uciekającego się chętnie do przemocy, choćby to była „przemoc miłosierdzia”.

Nieśmiertelny to znakomity obraz polskiej zbiorowości, a zarazem czuły portret kobiety, która chce dla siebie całego życia. I wie, że czasu na to życie zostało jej niewiele.

____________________

Bohaterów opowiadań Bożeny Keff gnębi świadomość własnej niespójności, która jest źródłem lęku. Brną w pokłady fałszu, nie broniąc się przed cudzymi spojrzeniami narzucającymi na nich kolejne maski. Do pewnego stopnia próbują z tym walczyć. Na różne sposoby sprzeciwiają się śmierci, ale wygrać z nią jako istoty śmiertelne nie mogą.
Beata Stasińska

Bożena Keff – studiowała polonistykę i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. Uprawia poezję, prozę, twórczość akademicką i publicystykę. Taka jest kolejność ważności tych gatunków dla niej samej. Jest również wykładowczynią.

W poezji stara się słowami nadążyć za dolegliwościami i  odsłonięciami egzystencji, zazwyczaj związanymi z upływem czasu. Jest czuła na idee, ale nie pojmuje ich statycznie – feminizm traktuje jako drogę wyzwolenia ze stereotypów i jednoznacznych podziałów płci. Egzystencjalizm – jako kruszenie skorupy, która zamyka człowieka w lojalnościach wymuszonych wobec innych lojalności; w schematach narodowych, społecznych, genderowych, rodzinnych, gatunkowych… Z czasem podjęła splot tematów żydowskich, holokaustowych i rodzinnych. W swojej twórczości ponawia pytanie, jakie w kraju nieszanującym inności są dysfunkcje i kalectwa ludzi znajdujących się na pozycji Innego. I na ile możemy kochać zwierzęta, z których kultura uczyniła obce nam rzeczy. Ludzie jako zwierzęta potrafią kochać inne zwierzęta, i jako zwierzęta  najszczerzej afirmują i opłakują samych siebie. O tym, a także o życiu jako o jedynym okresie nieśmiertelności, można przeczytać w jej ostatniej książce – Nieśmiertelny.

Bożena Keff pisze nieustająco, ale dość rzadko publikuje, bo choć szuka, to nieczęsto znajduje ten rodzaj refleksji i formę, które uważa za godne utrwalenia. Tłumaczy (z angielskiego) i bywa tłumaczona.

Jest autorką wszechstronną. Opublikowała tom wierszy Nie jest gotowy (2000), esej Postać z cieniem (nominacja do Nike 2000), esej Barykady. Kroniki obsesyjne (2006), książkę poetycką Utwór o Matce i Ojczyźnie (nominacja do Nike 2008), studium naukowe Antysemityzm. Niezamknięta historia (2013), esej Strażnicy fatum (nominacja do Nike 2021).

Wydany w Filtrach w roku 2024 Nieśmiertelny jest zbiorem tekstów zarówno beletrystycznych, jak i eseistycznych.

dr Katarzyna Kasia – filozofka, publicystka. Stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej na Uniwersytecie w Princeton (USA). Pracuje w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie na Wydziale Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich. Autorka esejów i książek, tłumaczka tekstów włoskich filozofów. Członkini grupy eksperckiej Team Europe. W telewizji TVN24 współprowadzi program Szkło kontaktowe. Jest gospodynią wtorkowych i czwartkowych poranków w Radiu Nowy Świat. Pisze felietony dla tygodnika Newsweek Polska, miesięcznika „Pani” oraz kwartalnika Polskiej Akademii Nauk „Academia”. W wydawnictwie Znak ukazała się książka jej i Grzegorza Markowskiego Siedem życzeń. Rozmowy o źródłach nadziei. Warszawianka roku 2023, w 2024 roku wyróżniona nagrodą im. Mariusza Waltera.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.